KAYAÇLAR VE TOPOĞRAFYA(PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR)

A)KAYAÇLAR
KILAVUZ BİLGİ
>Yer kabuğu (litosfer) ,kayaç (taş) adı verilen katı maddelerden oluşmaktadır.
>Toprak,değerli madenler,enerji kaynakları ve binalarda kullanılan yapı malzemeleri , kayaçlar sayesinde sahip olduğumuz kaynaklardan sadece bir kaçıdır.
>Taşlardan kesici,delici ve öğütücü aletler yapılmış ;süs eşyaları,dinsel simeler oluşturmuş,barınaklar yapılmıştır.
>Taşları inceleyen bilim dalı petrografi'dir 

1)OLUŞUMLARINA GÖRE KAYAÇLAR

 Kayaçar oluşumlarına göre üç gurupta tolanır.
*PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR
*TORTUL KAYAÇLAR
*BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR

 A)PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR
>Yer kabuğunun zayıf alanlarından yukarı doğru harekete geçen mağma,yer kabuğunun katmanları arasına sokularak ya da yer yüzüne çıkarak soğumaya başlar.Ssoğuyan volkanik malzemenin katılaşması sonucu,volkanik(mağmatik) ya da katılaşım kayaçlar olarak bilinen püskürük taşlar oluşur.
>Yer kabuğunun büyük bölümü katılaşım kayaçlardan oluşur ve derinliklere inildikçe bu oran artar.
ÖZELLİKLERİ:Mağmanın yer kabuğundaki çatlata içerisinde ya da yer yüzeyinde soğuması sonucu oluşurlar.Krisalli bir yapıya sahiptirler,içerisinde fosil bulunmaz.

 *Püskürük kayaçlar iç püskürük ve dış püskürük olarak iki ye ayrılır.

 A) İÇ PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR 
>Soğuma yavaş olduğu için iç püskürük kayaçlar iri unsurlu olur.
>İç püskürük kayaçların üzerindeki kütlelerin aşınması sonucunda yer yüzüne çıkarak yeni yer şekilleri oluştururlar.Örneğin Brezilya'daki Suggar Loaf Dağı.

 >Granitlerin ayrışması sonucu yer yer birbiri üzerinde yer alan irili ufaklı ve kçşeleri yuvarlaklaştırılmış bloklardan oluşan topografya şekline tor topgrafyası denir.
>İç püskürük kayaçlar granit,siyenit,diyorit ve gabro dur





 B)DIŞ PÜSKÜRÜK KAYAÇLAR
>Mağma havayla temas edince hızla soğuduklarından ince kristalli ya da camsı özellik gösterirler.
>Dış püskürük kayaçların en yaygın rastlanılan örneği bazalt'tır
>Bazaltik lavlar soğuyunca genelde altıgen sütunlar oluşturur. Kuzey irlanda'daki ''Devler Yolu'' buna örnek verilebilir.

 >Volkanik faaliyetler sırasında çıkan tüfler aşınmaya karşı dirençli değildir. Bu malzemelerin kalın tabakalar oluşturduğu sahalarda akarsular ve sel sularının aşındırması sonucunda peri bacaları oluşur.
>Türkiye'de kapadokya (ürgüp-göreme) Bölgesinde yaygın olarak bu yer şeilleri oluşmuştur.

 >Dış püskürük kayaçlar bazalt,andezit,obsidyen ve tüf tür.

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR(BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR)

Resim
BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR(METAMORFİK) > Kayaç türleri yerin derinliklerinde sıcaklık ve basınca maruz kaldıklarında başkalaşım geçirerek yeni türlere dönüşür. > Kayaç özellikleri farklı yer şekillerinin oluşumuna neden olmaktadır. > Genel olarak aşınmaya karşı dayanıklı kayaçlar,çevresine göre yüksek ve belirgin yer şekillerini oluşturur. > Kolay,aşınabilen,parçalanan kayaçlar alçak belirgin olmayan yer şekillerini oluştururlar. > Başkalaşım kayaçlar mermer,gnays,şist ve kuvarsit tir. Özellikleri: Püakürük ve tortul kayaçlar yüksek sıcaklık ve basıncın etkisiyle eski özelliklerini kaybederek yeni özellikler kazanır.Başkalaşım kayaçları oluşur. DÖNGÜLER Kalker=Mermer Granit=Gnays Kil taşı=Şist Kum taşı=Kuvarsit
Devamı

TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR TEST SORULARI

1)Aşınmaya karşı dirençli olan kayaçlar çevresine göre yüksekte bulunurken ,dirençsiz kayaçlar çevresine göre alçakta bulunur. I.Granit Bende var III.Tüf IV.Kalker Buna göre .yukarıdaki kayaçlardan hangilerine sahip olan yerler çevresine göre yüksekte bulunur? A)I ve III            B)I ve II           C)II ve IV          D)I ve IV       E)III ve IV 2)Püskürük ve tortul kayaların,zaman içerisinde renk ve şekil değiştirerek başkalaşım kayalarına dönüşmelerine; I. İçlerinde fosil bulundurmaları II. Yüksek başınç altında kalmaları III.Akarsu ve rüzgarlar tarafından aşındırılmaları IV. Yüksek sıcaklık altnda kalmaları gibi özelliklerden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? A)I ve II          B)II ve III          C)II ve IV        D)III ve IV       E)I ve IV 3) I.Gays   ...
Devamı

TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR (TORTUL KAYAÇLAR)

Resim
B)TORTUL KAYAÇLAR > Yer yüzünü oluşturan kayaçlar dış kuvveler tarafından uflanır ve taşınır.Taşınan malzemeleri okyanus,göl ve akarsu tabanları ile çukur alanlarda tabakalar halinde biriktirilirler. > Bu tabakalar zamanla sıkışarak tortul (sedimenter) kayaçlara dönüşür. > Bu kayaçların en önemi özelliği oluştukları dönemlere ait bitki ve hayvan kalıntıları olan fosillere sahip olmasıdır > bu taşlar biriken malzemenin kökenine,birikmenin şeline göre üç anaguruba ayrılırlar Özellikleri: Dış kuvvetlerin etkisiyle fiziksel ufalanma kimyasal çözünmeye uğrayan kayaçların çukur alanlara birikmesi sonucu oluşan kayaçlardır.Tabakalı bir yapıdadırlar.İçerisinde fosil bulunduran tek kayaç türdür.Bunlar sayesinde jeolojik devirler hakkında bilgi elde edilir. 1)KİMYASAL TORTUL KAYAÇLAR > Sular içerisindeki eriyik malzemelerin çökelmesi ile oluşur. > Mağara,Kanyon,Vadi,Lapya,Traverten gibi yer şekilleri kireçtaşlı arazilerde oluşur. > Kimyasal tortul kayaçlar Kireç t...
Devamı